จะเลี้ยงสัตว์อะไรดี

        ผู้เขียนเป็นคนที่รักแมว ซึ่งไม่รู้ว่าได้นิสัยนี้มาจากใคร เนื่องจากพอจำความได้ที่บ้านก็เลี้ยงหมามาโดยตลอด อย่างน้อยก็หนึ่งตัว บางขณะอาจมีสองถึงสามตัว มากสุดคือเจ็ดตัว หลังจากแม่หมาคลอดลูกออกมาเป็นครอกทีเดียว ๕ ตัว เคยสัมผัสแมวอย่างใกล้ชิดครั้งเดียวก็ตอนที่ไปอยู่บ้านตายายที่ต่างจังหวัดช่วงปิดเทอมใหญ่  ครานึงไปเจอแมวกว่าสิบชีวิตที่ตาเลี้ยงไว้จับหนูในโรงสี จำได้ว่าชอบอุ้มลูกแมวพาดบ่าเดินไปมาและนั่งดูมันเล่นกัน หลังจากครั้งนั้นก็ไม่เคยเจออีกเลย และลืมถามตาด้วยว่ามันไปอยู่ที่ไหนกันหมด

สมัยที่ลูกสองคนยังเล็ก ๆ มักอ้อนวอนขอเลี้ยงหมาอยู่เป็นระยะ ผู้เขียนซึ่งไม่ได้รักใคร่หมามากมายนัก ปฏิเสธไปทุกครั้งด้วยเห็นว่าเป็นภาระ แต่แล้วก็ยอมตกเป็นทาสแมวโดยไม่รั้งรอ เมื่อลูกชายตัวดีเกิดสงสารเพื่อนบ้านที่อยู่ดี ๆ แมวสาวก็คลอดลูกออกมาสองตัว เป็นภาระหนักของเจ้าของซึ่งมีทั้งหมาและแมวอยู่แล้วอีกสองตัว จึงรับลูกแมวหนึ่งตัวมาเป็นทูนหัวของบ้าน

จัดว่าเป็นพวกร่วมสมัย เพราะตามสถิติแมวครอบครองแชมป์สัตว์เลี้ยงแสนรักของชาวเยอรมันด้วยจำนวนถึง ๑๒.๙ ล้านตัว หรือใน ๒๒% ของครัวเรือนเยอรมันทั้งหมด ส่วนหมาตามมาในอันดับสองด้วยจำนวน ๗.๙ ล้านตัวในครัวเรือน ๑๖%  อันดับสามใน ๖% ของครัวเรือนเป็นสัตว์เลี้ยงขนาดเล็กต่าง ๆ เช่น หนูตะเภา กระต่าย หรือหนู ตามมาด้วย นกและปลา

        โดยรวมในประเทศเยอรมันมีสัตว์เลี้ยงราว ๓๐ ล้านตัว นับเป็นอันดับสองในยุโรป  มีเพียงชาวรัสเซียเท่านั้นที่บ้าสัตว์เลี้ยงมากกว่า  แต่ว่าผู้ที่ต้องการจะหาสัตว์มาเลี้ยง ก่อนหน้านั้นควรไตร่ตรองบางประเด็นเสียก่อนให้ถี่ถ้วน

Nadja Kopp ผู้ประกอบธุรกิจสถานที่รับเลี้ยงและที่พักหมาที่เบอร์ลินได้กล่าวว่าสถานการณ์ชีวิตส่วนตัวมีบทบาทสำคัญเท่ากับความต้องการของสัตว์  ไม่สำคัญว่าเลือกเลี้ยงสัตว์ชนิดใด สัตว์แต่ละตัวนำมาซึ่งความรับผิดชอบ รวมทั้งการเสียเวลาและต้องการการดูแล ความรัก และการเอาใจใส่ 

ว่าแต่สัตว์เลี้ยงประเภทใดเหมาะกับมนุษย์ชนิดไหน? 

        เราคงเคยเห็นโฆษณาบางชิ้นในโทรทัศน์ที่ดูว่าครอบครัวจะสมบูรณ์เต็มที่เมื่อมีสัตว์เลี้ยง เช่น หมามาเป็นสมาชิก  แต่แม้ว่าจะมีสุนัขพันธุ์ที่รักเด็ก  กระนั้น หมาที่เรียกกันว่าสุนัขครอบครัวบ่อย ๆ ก็ต้องเรียนรู้ก่อนที่จะอยู่กับเด็ก หมาพันธุ์ลาบราดอร์หรือบ๊อกเซอร์เป็นที่นิยมชมชอบของครอบครัวที่อาศัยอยู่ในโวนุง เนื่องจากลักษณะที่เลี้ยงง่าย  อย่างไรก็ดี มันก็ยังต้องการการออกไปเดินอย่างน้อยสองชั่วโมงต่อวัน  พันธุ์ที่รักเด็กมากเช่นเดียวกันแต่ตัวใหญ่กว่า เช่น เซนต์เบอร์นาร์ดและคอลลีจำเป็นต้องมีพื้นที่มากกว่า บีเกิลก็เป็นทางเลือกหนึ่ง  แต่ระวัง ! เนื่องจากมันมีสัญชาติญาณชอบล่าฝังแน่นอยู่ในสายเลือด จึงเหมาะกับครอบครัวที่ใช้ชีวิตอยู่ในชนบทและใช้เวลาอยู่ท่ามกลางธรรมชาติมาก  สำหรับสุนัขทุกพันธุ์มีหลักว่าต้องวางแผนการใช้เวลาและการเคลื่อนไหวที่เพียงพอสำหรับสมาชิกสี่ขา 

        เด็กมักจะสนใจสัตว์  แต่ไม่ใช่ว่าสัตว์ทุกชนิดเหมาะสำหรับเด็ก ๆ  ปลาจะน่าเบื่อในเวลาไม่นาน เนื่องจากไม่สามารถนำตัวออกมาจากอ่างหรือลูบไล้ได้  ตรงกันข้าม กระต่ายและหนูตะเภาเป็นสัตว์ที่ชอบคลอเคลียและสามารถเรียนรู้เกมต่าง ๆ ได้ อย่างไรก็ดี ควรเลี้ยงเป็นคู่  ส่วนแฮมสเตอร์ซึ่งเป็นสัตว์ที่ตื่นกลางคืนแม้ว่าจะสามารถเลี้ยงตัวเดียวได้โดยไม่มีปัญหา  แต่กลางคืนมักชอบถีบจักร  นกนั้นเล่า บ่อย ๆ เป็นทั้งคู่  คือเป็นทั้งสัตว์กลางคืนและชอบใช้ชีวิตอยู่เป็นคู่  หากมีพื้นที่ว่างให้ใช้สอย มีทุ่งหรือสวน ก็ไม่มีอะไรมาขัดขวางโครงการ “สัตว์เลี้ยง” สำหรับครอบครัว 

ข้อเท็จจริงคือ หากมีสัตว์เลี้ยงที่บ้านเด็ก ๆ จะเรียนรู้ที่จะรับผิดชอบและยอมรับนับถือความต้องการและขอบเขตของผู้อื่น  สามารถสะสมความรู้เกี่ยวกับเพื่อนสี่ขาจากการสังเกตและเล่นด้วยกัน  กระนั้น ผู้ปกครองก็มีหน้าที่ในการเลี้ยงดูสัตว์ด้วย  โดยควรวางแผนให้เวลาสำหรับสัตว์เลี้ยงและใคร่ครวญว่าสัตว์จะได้รับการดูแลเช่นไร ระหว่างเวลาทำงาน โรงเรียนหรืออนุบาล     ในส่วนของแมวนั้นแม้มันจะไม่ค่อยแสดงออกมาให้เห็น  แต่แมวก็ต้องการความสนใจและความรักจากเจ้าของมากเช่นกัน  ผู้ที่อยู่ที่บ้านมาก ทำงานไม่เต็มเวลาหรือทำงานที่บ้านจะได้รับถูกโฉลกกับแมว ในกรณีที่เงินในกระเป๋าเอื้ออำนวยและมีที่เพียงพออาจรับแมวตัวที่สองมาเป็นเพื่อนกันได้ 

        นกไม่ว่าหงส์หยก นกแก้ว หรือพันธุ์อื่น ๆ นกชอบใช้ชีวิตเป็นคู่  ไม่ค่อยเสียเวลาในการให้อาหารและทำความสะอาดกรง  โดยสามารถแบ่งงานกันทำ  สำหรับผู้ที่ต้องเดินทางมาก ไม่ว่าด้วยเรื่องส่วนตัว หรืออาชีพการงาน แต่ไม่ต้องการละเว้นการเลี้ยงสัตว์  ตู้ปลาเป็นคำตอบที่ดี  การใช้เครื่องตั้งเวลาและเครื่องให้อาหารอัตโนมัติทำให้ปลา กุ้ง ฯลฯ สามารถอยู่ได้เป็นสัปดาห์โดยไร้ปัญหา ถึงแม้เจ้าของจะไม่อยู่บ้านก็ตาม 

        อย่างไรก็ดี ควรจะซื่อสัตย์ต่อตัวเอง  หากไม่มีเวลาเอามาก ๆ ก็ไม่ควรหาสัตว์มาเลี้ยง  เพื่อไม่ให้สัตว์ถูกทอดทิ้งหรือถูกปล่อยละเลย  ในยุโรปมีการออกข้อตกลงเกี่ยวกับการคุ้มครองสวัสดิภาพสัตว์ถึง ๖ ฉบับ  บนพื้นฐานที่ว่าสัตว์ป่าหรือสัตว์เลี้ยงมีความรู้สึก มีชีวิตจิตใจ และรู้สึกเจ็บปวดได้ เมื่อถูกทรมานหรือฆ่า  ดังนั้น สัตว์จึงควรมีสิทธิในการคุ้มครองด้านสวัสดิภาพ  กฎหมายได้วางกรอบการกระทำของมนุษย์มิให้ก่อความทุกข์ทรมานแก่สัตว์มากเกินสมควร  รวมถึงกำหนดให้ต้องจัดสวัสดิการบางประการแก่สัตว์ด้วย เช่น การเลี้ยงดู พื้นที่ให้อยู่อาศัยหรือการขนย้ายสัตว์ เป็นต้น

ส่วนประเทศเยอรมันเน้นการคุ้มครองสวัสดิภาพสัตว์เป็นหลัก รวมถึงการแยกสัตว์นั้นออกจากเจ้าของที่มีพฤติกรรมที่จะทรมานสัตว์อีกด้วย  ซึ่งเป็นมาตรการคุ้มครองสัตว์มิให้ถูกทารุณกรรม  โดยศาลอาจสั่งให้หน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งรับไปดูแลได้  ในรัฐธรรมนูญปี ๒๐๐๒ ประเทศเยอรมันได้เพิ่มบทบัญญัติ  โดยบทลงโทษต่อผู้ที่ฆ่าหรือทรมานสัตว์โดยไม่มีเหตุอันควร คือโทษจำคุกสูงสุด ๓ ปีหรือปรับสูงสุด ๕๐,๐๐๐ มาร์ค (สกุลเงินและอัตราในเวลานั้น)  นอกจากนั้น มีการเปลี่ยนแปลงแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่ง  โดยมีวัตถุประสงค์เพิ่มการคุ้มครองให้มากขึ้น โดยเฉพาะในมาตรา ๙๐ วางหลักว่าสัตว์ไม่ใช่ทรัพย์สินของมนุษย์  สัตว์ได้รับการคุ้มครองตามมาตรการกฎหมาย  ซึ่งเป็นการรับรองสถานะทางจริยธรรมของสัตว์ในฐานะที่เป็นสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศน์

ผู้เขียนเห็นว่าหากไม่สามารถเลี้ยงสัตว์ได้เอง ก็ยังมีทางเลือกอื่นที่สร้างความสนุกสนานไม่ต่างกัน คือ การไปที่สถานรับเลี้ยงสัตว์ใกล้บ้าน ไปพาหมาเดินเล่น รับเป็นพ่อหรือแม่ทูนหัวสัตว์บางตัว หรือดูแลสัตว์เลี้ยงของผู้อื่น เช่น รับดูแลหมาให้ในช่วงสุดสัปดาห์ ฯลฯ  สิ่งนี้เป็นประสบการณ์ตรงจากการที่เคยเป็นเบบีซิทเตอร์ให้กับหมาแมวของเพื่อนบ้านยามที่เพื่อนติดธุระหรือต้องเดินทาง  ซึ่งไม่ยากอย่างที่คิด แถมยังดีกับทั้งสองฝ่าย คือทั้งคนและสัตว์ และถือเป็นการซ้อมมือไว้ก่อนเผื่ออยากหาสัตว์มาเลี้ยงเป็นของตัวเองในภาคภายหน้าด้วย

ขอบคุณข้อมูลจาก  Super Mittwoch, สยามรัฐ

เรียบเรียงโดย “เอื้อยอ้าย”